Można zgłaszać propozycje nazw dla planet obserwowanych przez Teleskop Jamesa Webba

NameExoWorlds 2022 to trzecia ogólnoświatowa akcja nadawania nazw gwiazdom i planetom pozasłonecznym. Poprzednie miały miejsce w 2015 roku i 2019 roku. W 2015 roku nazwano 14 gwiazd i 31 krążących wokół nich planet. Nadeszło wtedy ponad pół miliona głosów ze 182 krajów. W 2019 roku, na stulecie Międzynarodowej Unii Astronomicznej, zorganizowano jeszcze większą akcję. Wtedy każdy kraj otrzymał do nazwania „swoją” gwiazdę i planetę. Ostatecznie skorzystało z tego 112 państw, a w dwuetapowym konkursie wzięło udział 780 tysięcy ludzi z całego świata. Bardzo duży procent głosujących był z Polski.

20 systemów planetarnych

W tym roku akcja skupi się na nazwaniu 20 systemów planetarnych, które będą obserwowane przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, wysłany w kosmos przez NASA, Europejską Agencję Kosmiczną (ESA) i Kanadyjską Agencję Kosmiczną pod koniec grudnia 2021 roku i zaczynający obecnie wczesną fazę obserwacji naukowych. Okazją do bieżącej edycji nazywania planet jest 10-lecie działania Biura ds. Popularyzacji Astronomii prowadzonego przez Międzynarodową Unię Astronomiczną.

W jaki sposób zgłaszać swoje propozycje? Będą one zbierane przez jeden centralny formularz dla całego świata na stronie https://www.nameexoworlds.iau.org.

W zasadach konkursu widnieje informacja, iż propozycji nie można zgłaszać jednoosobowo, trzeba utworzyć zespół złożony z uczniów, nauczycieli, entuzjastów astronomii i astronomów. Nie trzeba mieć w zespole osób z wszystkich tych kategorii, ale im więcej poszczególnych kategorii w składzie, tym lepiej – sugeruje IAU.

„Warunkiem jest też przeprowadzenie przez zespół wydarzenia popularnonaukowego związanego z planetami pozasłonecznymi. Międzynarodowa Unia Astronomiczna nie ogranicza rodzajów wydarzeń, które można przeprowadzić, stawiając na kreatywność uczestników. Jednak jeśli ktoś wyśle swój pomysł na nazwę, ale nie zorganizuje wydarzenia, to jego propozycja nie będzie brana pod uwagę” - tłumaczy dr Krzysztof Czart, krajowy koordynator IAU ds. popularyzacji astronomii.

Jak złożyć wniosek

Jeden zespół może zgłosić propozycję tylko dla jednego układu planetarnego, który wybierze sobie z listy 20 układów dostępnych na stronie konkursu NameExoWorlds 2022.

Oprócz utworzenia zróżnicowanego zespołu, przeprowadzenia akcji popularnonaukowej, trzeba też dołączyć uzasadnienie dla swojego pomysłu na nazwy dla gwiazdy i planety (nazwy mogą być po polsku, ale uzasadnienie powinno być napisane w języku angielskim), a także raport z wydarzenia popularnonaukowego (w języku angielskim, można dołączyć zdjęcia lub filmy). Dodatkowo na liście wymagań widnieje przesłanie wideo w języku krajowym z angielskimi napisami, uzasadniające wybór nazw, które proponuje nasz zespół. To wideo nie jest obowiązkowe, ale jest zalecane.

Etap zbierania propozycji z całego świata potrwa do 11 listopada 2022 roku. Potem nastąpi etap wyboru nazw przez krajowe komitety. Otrzymają one od Międzynarodowej Unii Astronomicznej komplet zgłoszeń z danego kraju i będą miały za zadanie wybrać propozycję główną i dwie rezerwowe w imieniu swojego kraju.

Potem nastąpi etap trzeci. Z puli nazw wyłonionych przez krajowe komitety Międzynarodowa Unia Astronomiczna wybierze nazwy dla 20 systemów planetarnych. Staną się one oficjalnymi nazwami tych obiektów i zostaną ogłoszone 20 marca 2023 roku.

Oficjalne nazwy obiektów w kosmosie nadawane są przez Międzynarodową Unię Astronomiczną. Obowiązuje tutaj szereg zasad, które są wymienione na stronie konkursu NameExoWorlds i warto je sprawdzić przed wysłaniem swojej propozycji. Na przykład odrzucane będą nazwy związane z wojną albo komercyjne. Nazwy nie mogą się też powtarzać z już istniejącymi nazwami obiektów astronomicznych.

„Może dodajmy, że na niebie jest już gwiazda Copernicus, nazwana w 2015 roku, a w 2019 roku znalazły się tam gwiazda Solaris i planeta Pirx, które IAU ostatecznie wybrała z propozycji z Polski. Związki z Polską ma też gwiazda Veles, od słowiańskiego boga Welesa. Była to jedna z czołowych polskich propozycji w 2019 roku, ale ostatecznie na niebie znalazła się jako propozycja z Chorwacji” - komentuje dr Krzysztof Czart.

Również wiele planetoid ma nazwy związane z naszym krajem. Bazy istniejących nazw można znaleźć w internecie. Osoby chcące wziąć udział w konkursie mogą sprawdzić swoją propozycję w takich bazach przed wysłaniem jej do Międzynarodowej Unii Astronomicznej.