Rodzeństwo nieodpłatnie zniesie współwłasność bez płacenia podatku

Zniesienie współwłasności, w tym nieodpłatne, może nastąpić albo przez zawarcie umowy albo ugody albo wydania orzeczenia przez sąd. Są to również te czynności, z którymi ustawa wiąże moment powstania obowiązku podatkowego – jest to albo chwila zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu.

Zniesienie bez dopłat ale ponad część w udziale
Pomimo, iż w przypadku zniesienia współwłasności bez spłat i dopłat nie będą miały zastosowania przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to czynność ta nadal podlega obowiązkowi opodatkowania, lecz zgodnie z przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn. Można zatem przyjąć, że obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy i powstaje z chwilą zawarcia umowy, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności.

Podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabytych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, ale tylko w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.

Dla rodziny jest zwolnienie
Bardzo ważnym jest jednak, aby pamiętać o tym, że nie zawsze nabywca zobowiązany będzie ponieść ciężar podatku. Wynika to z faktu, że w przypadku zniesienia współwłasności prawo podatkowe przewiduje szereg preferencji podatkowych dla rodziny. Najważniejszą z nich jest możliwość całkowitego zwolnienia z podatku, które przysługuje w przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności podatnikom zaliczonym do tzw. I grupy podatkowej (do tej grupy zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów).

Inaczej nieodpłatne zniesienie współwłasności podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Należy przez to rozumieć, że wartość podatku ustalana jest na podstawie przynależności do określonej grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. I tu pamiętajmy o kwotach wolnych od podatku dla każdej z grup. Jest to 7 276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej oraz  4 902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
do grupy II ustawa zalicza – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
 do grupy III – innych nabywców, nie mieszczących się w grupie I i grupie II.

Dopiero, gdy nadwyżka wartości nabytych rzeczy w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności, przekraczająca wartość udziału we współwłasności, przewyższa  kwotę wolną od podatku oblicza się podatek stosując właściwą dla danej grupy stawkę podatku.

Zeznanie lub zgłoszenie
Podatnicy, u których powstaje obowiązek podatkowy powinni również pamiętać o złożeniu w urzędzie skarbowym stosownego formularza podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych (formularz SD-3). Mają na to miesiąc od dnia powstania obowiązku podatkowego Obowiązek ten nie dotyczy jednakże przypadków, w których podatek pobierany jest przez notariusza pełniącego rolę płatnika podatku. Dzieje się tak w przypadku, gdy umowa zniesienia współwłasności zawierana jest w formie aktu notarialnego. Do najczęstszych umów wymagających formy aktu notarialnego należy wspomniane na początku nieodpłatnie zniesienie współwłasności nieruchomości.

Elżbieta Węcławik, Tax Care
Dorota Kępka, księgowa Tax Care