Rzecznik praw obywatelskich: przepisy o poborze abonamentu rtv są niezgodne z konstytucją

W swoim wystąpieniu prof. Lipowicz powołuje się na sprawozdanie z działalności KRRiT za 2014 rok, z którego wynika, że na 13,5 mln gospodarstw domowych w Polsce zarejestrowane odbiorniki miało 6,7 mln gospodarstw (co daje 49,8 proc.).

Oznacza to, że ponad 50,2 proc. wszystkich gospodarstwa korzysta z niezarejestrowanych odbiorników, z czego 45,5 proc. było zwolnionych od wnoszenia opłat. Pozostała część zarejestrowanych gospodarstw domowych (ponad 3,6 mln. powinna terminowo wnosić opłaty, jednak robi to niepełny milion (999,5 tys. gospodarstw), a pozostałe 2,7 mln gospodarstw domowych nie wywiązuje się z tego obowiązku.

Rzecznik praw obywatelskich podkreśla, że do jej biura napływają skargi od obywateli dotyczące czynności podejmowanych przez operatora wyznaczonego jako wierzyciela oraz organy egzekucyjne, które mają na celu ściąganie zaległego abonamentu. Jednocześnie prof. Irena Lipowicz stwierdza, że system opłat abonamentowych nie ma charakteru powszechnego, bo uiszcza je jedynie niewielka liczba rzeczywistych użytkowników odbiorników. - W powyższym kontekście zwrócić należy uwagę, że opłaty abonamentowe są daninami publicznymi - pisze w liście do ministra kultury rzecznik praw obywatelskich.

- Ten stan rzeczy, od wielu lat tolerowany przez władzę publiczną, musi być postrzegany przez osoby respektujące obowiązujący porządek prawny jako niesprawiedliwy i naruszający konstytucyjną zasadę powszechności ponoszenia ciężarów publicznych. Z art. 84 Konstytucji RP wynika bowiem, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznoprawnych, w tym podatków, określonych w ustawie. Art. 84 Konstytucji RP należy postrzegać nie tylko w kategorii obowiązków, lecz także w kategorii prawa jednostki do powszechnego, a zwłaszcza równego rozłożenia ciężarów publicznych. Art. 84 Konstytucji RP zawiera w związku z tym skierowany do ustawodawcy nakaz ustanowienia prawa sprawiedliwie rozkładającego na poszczególnych członków społeczeństwa ciężary publiczne - czytamy w liście do Małgorzaty Omilanowskiej.

Zdaniem rzecznika praw obywatelskich przepisy o poborze opłat abonamentowych nie spełniają tego nakazu, ponieważ jedynie niecałe 10 proc. podmiotów potencjalnie zobowiązanych na podstawie tej ustawy płaci daninę publiczną na cel ogólnospołeczny.

- Liczę na to, że zostaną podjęte pilne prace nad dostosowaniem obecnego systemu pobierania opłat abonamentowych do standardów konstytucyjnych - dodała na koniec prof. Lipowicz.

Zgodnie z ustawą o opłatach abonamentowych za posiadanie odbiorników radiowych i telewizyjnych nie muszą płacić osoby starsze i niepełnosprawne zaliczane do I grupy inwalidzkiej. Z opłacania abonamentu zwolnieni są również kombatanci będący inwalidami wojennymi lub wojskowymi, osoby, które ukończyły 60 lat i mają prawo do emerytury, której wysokość nie przekracza miesięcznie kwoty 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Muszą jednak przedstawić w urzędzie pocztowym dokumenty potwierdzające uprawnienie do zwolnienia.

Do Sejmu wpłynął ostatnio senacki projekt nowelizacji ustawy o opłatach abonamentowych, znoszący obowiązek informowania poczty o ukończeniu 75 lat i nabyciu prawa do zwolnienia z abonamentu rtv. Seniorzy, którzy osiągną zapisany w ustawie wiek, automatycznie zostaną zwolnieni z obowiązku opłacania abonamentu.

Przypomnijmy, że od 2013 roku w ministerstwie Kultury i Dziedzictwa narodowego trwają prace nad nowelizacją ustawy medialnej, która wprowadziłaby powszechną opłatę audiowizualną w wysokości 10 zł. Opłata ta ma zastąpić abonament radiowo-telewizyjny i będzie doliczana do rachunku (np. za energię elektryczną - więcej na ten temat).