Sprzedaż usług na terenie Unii Europejskiej. Jakie miejsce opodatkowania?

Sprzedaż usług na terenie Unii Europejskiej rodzi pytanie o miejsce jej opodatkowania. Generalnie to usługobiorca będzie musiał opodatkować usługę, co nie zwalnia usługodawcy z obowiązku wykazania sprzedaży w deklaracji VAT-owskiej oraz złożenia informacji podsumowującej VAT UE.

fot. Shutterstock.com

Sposób rozliczenia na gruncie VAT-u współpracy polskiego usługodawcy z unijnymi kontrahentami jest uzależniony od prawidłowego ustalenia miejsca świadczenia usług. Analiza przepisów ustawy o podatku od towarów i usług pozwala wyodrębnić dwie grupy usług:
- przy których miejscem świadczenia (opodatkowania) jest kraj członkowski, gdzie pracuje usługobiorca (nabywca) oraz
- dla których ustawodawca przewiduje szczególne zasady wyboru miejsca świadczenia (m.in. usługi transportowe).

Zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT ogólnie miejscem świadczenia usług na rzecz innego unijnego VAT-owca jest kraj, w którym usługobiorca ma:
- siedzibę,
- stałe miejsce prowadzenia działalności, jeśli takie znajduje się w innym kraju niż siedziba,
- stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu, jeżeli usługobiorca nie posiada ani siedziby firmy ani stałego miejsca prowadzenia biznesu
- co oznacza, że usługi na rzecz unijnych kontrahentów nie podlegają opodatkowaniu w Polsce.

Wyjątki od tej reguły opisane są w dalszych artykułach. I tak miejscem świadczenia np. na rzecz osób z innego państwa UE, które nie są VAT-owcami, jest kraj usługodawcy (art. 28c ww. ustawy), a przy usługach związanych z nieruchomościami (np. usługach rzeczoznawców, architektów, nadzoru budowlanego, ale i zakwaterowania) państwo, w którym znajduje się nieruchomość (art. 28e). Z kolei miejscem świadczenia usług wstępu na imprezy kulturalne, naukowe, sportowe czy rozrywkowe jest miejsce, w którym te imprezy się faktycznie odbywają (art. 28g).

Rejestracja VAT UE nawet zwolnionych

Nawiązanie współpracy z kontrahentem unijnym jest równoznaczne z obowiązkiem zarejestrowania się jak podatnik VAT UE. Obowiązek rejestracji powstaje, gdy łącznie spełnione są poniższe warunki:
- miejscem świadczenia usługi jest kraj, gdzie pracuje unijny usługobiorca (zgodnie z art. 28b ustawy o VAT),
- usługobiorca jest podatnikiem podatku od wartości dodanej lub osobą prawną niebędącą takim podatnikiem, ale zidentyfikowaną na potrzeby podatku od wartości dodanej,
- to usługobiorca musi zapłacić VAT,
- usługa nie jest zwolniona od podatku od wartości dodanej i nie jest też objęta 0-proc. stawką.

Co ważne, jeśli świadczymy usługi dla przedsiębiorcy z innego kraju UE, a posiadamy krajowy status „zwolnionego z VAT-u” ze względu na wysokość obrotów nieprzekraczających 150 000 zł, i tak musimy się zarejestrować na potrzeby VAT UE. Fakt takiej rejestracji nie spowoduje utraty prawa do zwolnienia.

Dokumentacja

Jeśli nasz usługobiorca np. z Włoch występuje w transakcji jako zobowiązany do rozliczenia VAT-u u siebie, faktura wystawiana włoskiemu kontrahentowi oprócz obowiązkowych, typowych dla faktur danych, musi zawierać również wyrazy „odwrotne obciążenie” oraz co do zasady numery VAT UE swoje i unijnego kontrahenta (art. 106e ust. 1 pkt 18 i 24 przepisów VAT-owskich). Mimo wszystko, polski usługodawca wykazuje sprzedaż usługi podlegającej opodatkowaniu w kraju unijnego usługobiorcy w deklaracji VAT-7 w poz. 11 „dostawa towarów oraz świadczenie usług poza terytorium kraju” oraz niekiedy też w poz. 12. W deklaracjach VAT-owskich bowiem wykazuje się świadczenie usług poza terytorium Polski, w stosunku do których polskiemu przedsiębiorcy przysługuje prawo do odliczenia VAT-u. Ponadto, jeśli wyświadczyliśmy usługi, o których mowa powyżej (tj. w art. 28b ww. ustawy), musimy złożyć jeszcze informację podsumowującą VAT UE.

W przypadku świadczenia usług informacja podsumowująca dotyczy wyłącznie usług wymienionych w art. 28b ustawy o VAT, czyli wyświadczonych na rzecz podatników podatku od wartości dodanej, którzy są obowiązani do zapłaty VAT-u. Pozostałych szczególnych przypadków świadczenia usług na rzecz unijnych kontrahentów, czyli wymienionych w art. 28c-n, nie wykazuje się w informacji podsumowującej.

Informacja podsumowująca VAT UE dostępna jest na stronie www.finanse.mf.gov.pl pod zakładką „VAT”, następnie „e-Deklaracje” i „Formularze”.

Katarzyna Miazek, Tax Care