Sposoby odpalania fajerwerków. Rys historyczny
Początkowo pirotechnicy odpalali fajerwerki tylko przy użyciu ręcznie podpalanych lontów, ale wraz z rozwojem techniki pojawiły się zapalniki elektryczne do inicjowania ładunków. Zasada działania tych systemów była prosta - polegała na ręcznym załączaniu prądu dla kolejnych zapalników. Współczesne systemy pirotechniczne pojawiły się na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, kiedy rozpoczęto wykorzystywanie układów cyfrowych, pozwalających na programowanie sekwencji czasowych. Ówczesne systemy były dostępne w wersji zarówno przewodowej, jak i bezprzewodowej, choć początkowo te drugie nie cieszyły się dużą popularnością. Dziś dominują techniki bezprzewodowe, które umożliwiają zdalną synchronizację pokazów pirotechnicznych z muzyką, laserami i multimediami.
Czym są systemy pirotechniczne i jak je dzielimy?
Systemy pirotechniczne to urządzenia stworzone do koordynacji show pirotechnicznych. Składają się z jednostki nadrzędnej, której podporządkowane są moduły wykonawcze, a do nich podłączone są zapalniki elektryczne.
Zadaniem takiego systemu jest bezpieczne i precyzyjne podanie odpowiedniego impulsu elektrycznego odpalającego zapalnik w założonym przez pirotechnika czasie. Na jeden pokaz, w zależności od skali, przypada od jednego do nawet kilku tysięcy urządzeń wykonawczych. Pirotechnik kontroluje widowisko za pomocą jednostki nadrzędnej, która może być dodatkowo połączona z komputerem, chociaż nie jest to konieczność. Kolejne ładunki mogą być wyzwalane manualnie lub automatycznie, w zależności od scenariusza - mówi Wojciech Gredka, pomysłodawca i główny konstruktor pirotechnicznego systemu kontroli PyroMaster.
Ze względu na rodzaj łączności między jednostką nadrzędną, a urządzeniami wykonawczymi systemy pirotechniczne dzielimy na przewodowe, bezprzewodowe i mieszane. Rozróżniamy systemy pirotechniczne przeznaczone na rynek amatorski lub profesjonalny. Produkowane głównie w Azji systemy amatorskie to pilot i odbiornik działające w taki sposób, że naciśnięcie odpowiedniego przycisku wyzwala odpowiadający kanał w module wykonawczym. W ostatnim czasie pojawiły się systemy umożliwiające odpalanie zapalników przez smartfon, jednak są to systemy przeznaczone głównie na rynek amatorski, mające różne mankamenty. Systemy profesjonalne to przede wszystkim wyższy poziom zaawansowania technicznego i - w zależności od półki cenowej - różnica w jakości i funkcjonalności urządzeń.
Co to jest zapalnik elektryczny?
Elementem, który łączy system pirotechniczny z materiałami wybuchowymi, jest zapalnik elektryczny. To do niego podawany jest impuls elektryczny z systemu pirotechnicznego. W ten sposób następuje inicjacja ładunku, do którego podłączony jest zapalnik. Zapalniki składają się z przewodów oraz główki zapalczej. Znajdujący się w niej drut żarowy pod wpływem prądu rozgrzewa się i podpala masę pirotechniczną, którą jest obłożony.
Z rozmachem… czyli co potrafią współczesne systemy pirotechniczne?
Współczesne systemy profesjonalne pozwalają na projektowanie pokazów zsynchronizowanych z multimediami w dedykowanych programach komputerowych. Taki projekt-scenariusz jest następnie wgrywany do urządzeń systemu pirotechnicznego. W zależności od jego typu, scenariusz może być wgrany tylko do jednostki nadrzędnej, albo poszczególne jego fragmenty mogą trafić do danych jednostek wykonawczych.
Jedną z podstawowych funkcjonalności każdego systemu, oprócz odpalania zapalników, jest możliwość ich przetestowania przed „godziną zero”. W dalszej kolejności, w zależności od producenta i ceny systemu, dostępne są dodatkowe opcje, takie jak zdalne zarządzanie modułami wykonawczymi (zdalne testy, usypianie modułów, modyfikowanie scenariusza w urządzeniu itp.)
Systemy pirotechniczne mają możliwość synchronizacji efektów pirotechnicznych z podkładem muzycznym z dokładnością rzędu milisekund. Coraz częściej pozwalają także na zsynchronizowanie pokazu z laserami oraz systemami oświetleniowymi wykorzystywanymi w technice estradowej lub efektami scenicznymi, takimi jak dysze CO2, konfetti, fontanny itp. Systemy te umożliwiają również synchronizację pokazów do muzyki granej na żywo przez zespół lub orkiestrę – Mówi Aneta Siwarga z Fundacji Rozwoju i Edukacji Pirotechnicznej.
Pełną kontrolę nad widowiskiem zapewniają jednostki nadrzędne - dzięki nim pirotechnik może zatrzymać pokaz, przesuwać go względem muzyki, jeśli dochodzi do desynchronizacji lub np. odpalić rezerwowe ładunki, jeśli z jakiegoś powodu te przewidziane w scenariuszu nie zostały wyzwolone. Możliwe jest także wyłączenie tylko wybranych stref, z których odpalane są ładunki.
Jednocześnie systemy te nadal pozwalają na ręczne wyzwalanie poszczególnych kanałów lub zaprogramowanych sekwencji, co często jest używane przy różnego rodzaju efektach specjalnych wykorzystywanych na planach filmowych, inscenizacjach bitew, prezentacji produktów itp.
Sam proces projektowania pokazów jest dziś także wspomagany poprzez tworzenie wizualizacji, zautomatyzowane zarządzenie stelażami oraz przygotowywanie różnego rodzaju skryptów używanych podczas montażu.
Efekt WOW to nie wszystko
Niezaprzeczalnie systemy pirotechniczne umożliwiają stworzenie efektu WOW, który wywołuje ogromne wrażenie na widzach. Przy ręcznym wyzwalaniu ładunków (nawet za pośrednictwem systemu) nie ma możliwości strzelania fajerwerkami dokładnie w rytm muzyki, gdzie każdy akord i efekt świetlny na niebie ma znaczenie.
Bezpieczeństwo przy pokazach pirotechnicznych zapewnia przede wszystkim przestrzeganie podstawowej zasady odpalania fajerwerków - z dala od strefy, gdzie umieszczone są materiały. Wykonywane za pośrednictwem systemu pirotechnicznego testy zapalników, łączności itp. zapewniają niezawodność inicjowania ładunków wybuchowych. Jest to szczególnie istotne, gdyż przy pokazach pirotechnicznych nie można zrobić pełnej próby generalnej, jak np. w przypadku prób dźwięku i światła na scenie. Bezpieczeństwo użytkowania profesjonalnych systemów pirotechnicznych jest zapewnione między innymi poprzez szyfrowaną transmisję danych, systemy potwierdzeń, raportów i innych zabezpieczeń eliminujących praktycznie do zera możliwość nieautoryzowanego odpalenia ładunków. Systemy pirotechniczne są projektowane w sposób umożliwiający ich pracę w skrajnych warunkach atmosferycznych, takich jak niskie temperatury czy ulewny deszcz oraz są odporne na zakłócenia jakie występują w gęstej zabudowie miejskiej lub podczas imprez masowych, gdzie w jednym miejscu pracuje wiele telefonów komórkowych, kamer, systemów nagłośnienia i innych urządzeń, które mogą powodować zakłócenia w pracy urządzeń elektronicznych.
