Ponad 70 proc. seniorów nie korzysta z internetu

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2019 r. liczba Polaków wynosiła 38,38 mln mieszkańców, z czego osoby w wieku 60 lat i więcej stanowiły 25,3 proc. (9,7 mln). Według prognozy GUS, w 2030 r. liczba osób powyżej 60 lat w Polsce wzrośnie do poziomu 10,8 mln, a w 2050 r. wyniesie 13,7 mln. Osoby te będą stanowiły około 40 proc. ogółu ludności kraju.

Jednocześnie dynamicznie wzrasta cyfryzacja usług publicznych. Szczególnie w czasie pandemii wiele instytucji wprowadziło elektroniczną formę kontaktu z klientem. Taka sytuacja powoduje, że seniorzy jeszcze bardziej są narażeni na wykluczenie cyfrowe.

Dane GUS pokazują, że w 2019 r. z komputerów w ciągu ostatnich trzech miesięcy korzystało 34,1 proc. osób w wieku 65–74 lata, czyli o 2,4 punkty procentowe więcej niż rok wcześniej. Z internetu korzystało 37 proc. osób w wieku 65–74 lata, a regularnie łączyło się z nim 33,3 proc.

Z kolei ponad połowa osób w wieku 65–74 lata (54,4 proc.) nigdy nie korzystała z komputera.

Dyrektor Instytutu Polityki Senioralnej SeniorHub Przemysław Wiśniewski zwrócił uwagę, że w czasie pandemii obsługa internetu miała bardzo duży wpływ na funkcjonowanie seniorów poddanych przymusowej izolacji społecznej.

Ponad 70 proc. osób 60 plus nie korzysta z internetu

Wskazał, że pomimo tego liczba osób starszych korzystających z technologii cyfrowych wcale nie wzrosła. Ekspert przywołał badania SeniorHub przeprowadzone w lutym i marcu 2021 r. na próbie 500 osób w wieku 60 plus, z których wynika, że 71,2 proc. respondentów nie korzysta z internetu. 28,8 proc. seniorów używa tego narzędzia, przy czym 7,6 proc. jedynie incydentalnie. Zaledwie co piąta osoba 60 plus (21,4 proc.) korzysta z internetu systematycznie. Dane te potwierdzają inne badania np. Federacji Konsumentów (2021), CBOS (2020), czy Eurostat (2020).

"Z jednej strony jest to oczywiste, bo w czasie pandemii nie odbywały się kursy stacjonarne, które są skuteczną metodą edukacji seniorów. A z drugiej strony można zauważyć, że jeśli seniorzy byli już cyfrowi, to przez te dwa lata ich kompetencje w tym zakresie mogły się pogłębić. Osoby te zostały w pewien sposób zmuszone, by z tych technologii korzystać" - podkreślił Wiśniewski.

Jak stwierdził, nadal mamy jednak do czynienia ze stagnacją jeśli chodzi o korzystanie z technologii cyfrowych przez osoby starsze. "Najbardziej niepokojące jest to, że cały czas około 70 proc. seniorów w ogóle nie korzysta z internetu. Bardzo często nie mają takiej potrzeby, nie chcą ulegać presji społecznej, ale przede wszystkim większość z nich, nawet jeśli chce chodzić na zajęcia edukacyjne, to ma do tego utrudniony dostęp. Kursów w naszym kraju jest bardzo mało" - przyznał ekspert.

Zwrócił uwagę, że ostatnie badanie realizowane przez instytut pokazuje, że seniorzy, którzy weszli już do "cyfrowego świata", dobrze sobie w nim radzą. 91 proc. z nich bardzo chętnie korzysta np. z usług instytucji finansowych.

"To pokazuje, że seniorzy nie boją się narzędzi pozwalających nie tylko na zarządzanie swoimi finansami, ale np. na dokonywanie inwestycji, czy różnego rodzaju zakupów" - dodał Wiśniewski.

Zaznaczył zarazem, że "wiele instytucji musi jeszcze dużo zrobić, by o cyfrowego seniora zawalczyć". "Seniorzy zwracają uwagę na to, że fajnie by było, gdyby ktoś im wytłumaczył funkcjonalność jakiejś aplikacji np. w punkcie obsługi klienta, czy za pomocą tutorialu wideo" - wskazał.

Zdaniem Wiśniewskiego warto, aby także instytucje centralne i samorządowe przeznaczały środki na programy związane z edukacją cyfrową seniorów.

"Potrzebne jest czułe, empatyczne zrozumienie potrzeb seniora i pokazanie mu internetowego świata bez żadnego przymusu. Musimy pokazywać seniorom na czym polegają korzyści z internetu" - powiedział.

Zdaniem eksperta osoby, które biegle posługują się internetem w mniejszym stopniu narzekają na osamotnienie. "Osoby wykluczone cyfrowo są bardziej samotne, bardziej pozostawione same sobie. Internet pomaga nam lepiej żyć, zwłaszcza w trudnych czasach izolacji społecznej" - podkreślił Wiśniewski.

Kierownik Mazowieckiej Akademii Seniora oraz członek Miejskiej Rady Seniorów w Legionowie Roman Biskupski zwrócił uwagę, że w jego mieście osoby powyżej 65. roku życia stanowią 25 proc. mieszkańców.

"Około 5 proc. z tej grupy to osoby, które poruszają się w miarę swobodnie w sieci, czyli potrafią otworzyć komputer, korzystać z internetu, czy z takich funkcji jak Word. Kilka procent potrafi też obsłużyć rachunek bankowy i komunikuje się z innymi osobami na Facebooku" - powiedział.

90 proc. osób starszych boi się korzystania z internetu

Wskazał jednocześnie, że 90 proc. osób starszych boi się korzystania z internetu. "Pomimo dużego wsparcia i współfinansowania rożnych programów realizowanych przez władze miasta u tych osób powstaje bariera. Ona wiąże się m.in. ze strachem przed rodziną i otoczeniem, gdyż nie chcą pokazać, że są w tym świecie cyfrowym słabi i że nie potrafią go zrozumieć" - powiedział Biskupski.

Dodał, że barierę dla seniorów stanowi także z brak sprzętu, a także obawa przed oszustami.

Zdaniem Biskupskiego odpowiedzią na ten problem powinny być oddolne inicjatywy edukacyjne, organizowane np. przez samorządy. "My organizujemy bezpłatne kawiarenki internetowe dla osób, które jeszcze czują taką potrzebę i uważają, że ich zdolności i predyspozycje pozwolą na to, żeby się tego nauczyć. Zachęcamy poprzez edukację" - powiedział Biskupski.